با حضور دکتر محمدفرزاد میرزایی به میزبانی اندیشکده پیشرفت گردشگری ایران
با محوریت مدیریت علمی و راهبری اجرایی دکتر پگاه یاوریفر
در چارچوب اجرای برنامههای تخصصی اندیشکده پیشرفت گردشگری ایران و در راستای ایفای نقش مشورتی در حوزه سیاستگذاری و بهبود حکمرانی گردشگری کشور، نشست تحلیلی «بررسی وضعیت گردشگری ایران؛ از اندیشه تا اجرا» با حضور دکتر محمدفرزاد میرزایی رئیس اسبق گردشگری مناطق آزاد کشور و رئیس اندیشکده گردشگری هویتمحور برگزار شد.
این نشست به ابتکار و با هدایت اجرایی خانم دکتر پگاه یاوریفر، معاون اجرائی اندیشکده پیشرفت گردشگری ایران، طراحی و مدیریت شد و تلاش گردید مباحث آن بهگونهای هدایت شود که خروجی نشستها به تصمیمسازی و تولید ادبیات سیاستی منجر گردد و صرفاً در سطح گفتوگو باقی نماند.
تأکید بر نقش راهبری اندیشکده در توسعه گفتوگوی علمی گردشگری
خانم دکتر یاوریفر در تشریح هدف برگزاری نشست اظهار داشت:
«اندیشکده پیشرفت گردشگری ایران بر خود فرض میداند که علاوه بر نقد عالمانه وضعیت موجود، زمینه گفتمانسازی و همافزایی میان نخبگان، مدیران اجرایی و کارشناسان حوزه گردشگری را فراهم کند تا ادبیات جدیدی برای حکمرانی نوین گردشگری شکل گیرد.»
وی با اشاره به مأموریتهای اندیشکده افزود:
تبیین علمی مسائل گردشگری کشور؛
پیوند دادن اندیشه با اجرا؛
ارائه الگوهای بومی مبتنی بر هویت ایرانی – اسلامی؛
و کمک به تدوین سیاستهای واقعبینانه و قابل اجرا؛
از مهمترین اهداف اندیشکده است.
نقد وضعیت موجود از نگاه دکتر میرزایی
در ادامه نشست، دکتر میرزایی با بیان اینکه گردشگری ایران نیازمند یک «بازخوانی جدی» است، اظهار داشت:
جریان گردشگری کشور طی سالهای اخیر به سمت مصرفگرایی حرکت کرده است؛
توجه کافی به هویت جامعه میزبان صورت نگرفته؛
و شاخصهای ارزیابی وضعیت گردشگری کشور همچنان ناقص و غیرکاربردی است.
وی تأکید کرد:
«اگر بخواهیم گردشگری ایران آیندهای مطمئن داشته باشد، باید به سمت معنابخشی، هویتگرایی و استانداردسازی مبتنی بر فرهنگ ایرانی حرکت کنیم.»
دکتر پگاه یاوریفر: نیازمند ادبیات مشترک میان علم و سیاستگذاری هستیم
معاون اجرایی اندیشکده پیشرفت گردشگری ایران در بخش دیگری از نشست، بر ضرورت ایجاد پیوند میان نهادهای علمی، دستگاههای اجرایی و ساختارهای سیاستگذار تأکید کرد و گفت:
«یکی از چالشهای تاریخی گردشگری کشور فاصله میان دانش و تصمیم است. ما تلاش میکنیم با برگزاری این نشستها، دانش تولیدشده توسط نخبگان را به سطح تصمیمسازی و اجرا منتقل کنیم.»
وی همچنین بر ضرورت:
انسجامبخشی به اقدامات دستگاهها؛
تدوین نگاه کلان به همراه برنامهریزی منطقهای؛
و هدایت انرژی فعالان حوزه گردشگری به سمت همافزایی ملی؛
تأکید کرد.
حرکت رو به جلو گردشگری ایران؛ تحلیل واقعگرایانه
به گفته دکتر میرزایی، برخلاف برخی روایتهای منفی، گردشگری ایران طی دو دهه اخیر روندی پیشرونده را تجربه کرده است:
تشکیل وزارت گردشگری؛
توجه به سیاستهای کلان در اسناد بالادستی؛
و افزایش اعتبار گردشگری در نظام برنامهریزی کشور.
وی افزود:
«معیار درست تحلیل، مقایسه امروز با ۲۰ سال گذشته است، نه مقایسه با کشورهایی که شرایط تاریخی، اقتصادی و ژئوپلیتیک آنها با ایران متفاوت است.»
گردشگری ورودی؛ از آمار تا تحلیل
در بخش مربوط به گردشگران خارجی، دکتر میرزایی تأکید کرد:
بازگشت به سطح ورودی پیش از کرونا یک دستاورد مهم است؛
اتکای قابل توجه به گردشگران منطقهای بهخصوص گردشگران عراقی، یک مزیت راهبردی است نه ضعف؛
و تعریف سنتی «گردشگر» نیازمند بازنگری مطابق با تحولات جهانی است.
خانم دکتر یاوریفر نیز در تکمیل این بحث بیان کرد:
«بازار منطقهای یکی از فرصتهای بسیار مهم ایران است و باید در سیاستگذاریها دیده شود. گردشگری میتواند نقش مهمی در تقویت تعاملات فرهنگی، اقتصادی و حتی امنیت پایدار منطقهای ایفا کند.»
ضعف بزرگ: شکاف ساختاری در نظام اقامت
یکی از محورهای جدی نشست، نقد وضعیت اقامتی کشور بود.
آمارها نشان میدهد:
حدود ۷۵۰۰ اقامتگاه رسمی ثبت شده وجود دارد؛
اما بیش از ۷۰ هزار واحد اقامتی در پلتفرمها فعال است.
این موضوع به معنای:
گستردگی اقامتگاههای غیررسمی،
چالشهای قانونی،
و عدم امکان اعمال استانداردهای کیفیت است.
استانداردهای وارداتی؛ مسئلهای که باید حل شود
دکتر میرزایی با انتقاد از استانداردهای غیرمنطبق با فرهنگ ایران گفت: «بخش زیادی از استانداردهای ما ترجمه استانداردهای کشورهای اروپایی است، در حالی که مخاطب ما، فرهنگ ما و نیاز بازار ما متفاوت است.»
خانم دکتر یاوریفر در این بخش تأکید کرد:
«سیاستگذاری حوزه گردشگری در ایران باید مبتنی بر هویت فرهنگی، اقلیم بومی و واقعیت اجتماعی کشور باشد. استانداردها زمانی اثرگذار خواهند بود که از درون جامعه و نیاز واقعی گردشگران نشأت بگیرند.»
تجربه موفق چابهار و تأکید بر الگوی هویتمحور
به گفته دکتر میرزایی، تجربه استانداردسازی هویتمحور در چابهار نشان داد که:
توجه به فرهنگ محلی؛
تعریف رابطه گردشگر و جامعه میزبان؛
و طراحی مدلهای بومی؛
میتواند کیفیت گردشگری را ارتقا دهد.
مردم؛ بازیگران اصلی اقتصاد گردشگری
یکی از مهمترین بخشهای نشست، تأکید بر نقش مردم در اقتصاد گردشگری بود.
به گفته دکتر میرزایی:
بخش بزرگی از مردم سهمی از گردشگری ندارند؛
سرمایهگذاری بیشتر در اختیار گروههای خاص است.
خانم دکتر یاوریفر تأکید کرد:
«برای توسعه پایدار گردشگری باید مردم را وارد بازی کنیم. تعاونیهای گردشگری، مدلهای نوین سرمایهگذاری جمعی و تقویت اقامتگاههای مردمپایه میتواند اقتصاد گردشگری را مردمی و عادلانه کند.»
جمعبندی
نشست تخصصی «بررسی وضعیت گردشگری ایران» به میزبانی اندیشکده پیشرفت گردشگری ایران و با مدیریت اجرایی خانم دکتر پگاه یاوریفر نشان داد که:
گردشگری ایران مسیر رشد را طی میکند اما نیازمند بازتعریف مفاهیم و استانداردهاست؛
توجه به هویت فرهنگی و بومیسازی الزامات؛
توسعه استانداردهای منطقهای و اقلیممحور؛
تقویت بازار منطقهای و گردشگری همسایگان؛
و مردمیسازی اقتصاد گردشگری؛
از ضروریترین الزامات پیشرو است.
اندیشکده پیشرفت گردشگری ایران اعلام کرد این سلسله نشستها با هدف کمک به نظام حکمرانی و سیاستگذاری گردشگری کشور ادامه خواهد یافت.